مراحل افزایش سرمایه در شرکت ✔️

در صورت نیاز به افزایش سرمایه در شرکت های خود می توانید از فرایند های قانونی متعددی استفاده نمایید در این خصوص میتوانید از کارشناسان مجرب موسسه حقوقی بین الملل با برند بزرگ و فعال مجتمع ثبت شرکت و برند مشاوره رایگان دریافت نمایید.

کلیه شرکت ها برای ادامه کار و فعالیت تجاری خود از طریق فراهم ساختن سرمایه ضروری مبادرت به انتشار سهام جدید عادی می نماید و چنین اقدامی در صورتی نتیجه بخش خواهد بود که شرکت از اعتبار کافی برخوردار باشد والا اگر شرکت متحمل زیان شد و ذخائر خود را نیز مصرف کرده باشد اصلح است که به عوض سهام عادی جدید مبادرت به صدور سهام ممتاز و یا اوراق قرضه بنماید.

بدیهی است اگر شرکت اطمینان از فروش سهام عادی جدید خود داشته باشد در این صورت نه امتیازی به سهامداران جدید خود می دهد و نه بار مالی پرداخت بهره اوراق قرضه را در مواعد معین تحمل می نماید.

این سوال مطرح می شود که اگر شرکت از طریق انتشار سهام جدید عادی مبادرت به افزایش سرمایه بنماید آیا ارزش اسمی هر سهم برای سهامداران قدیم و جدید یکسان خواهد بود ؟ آیا صاحبان سهام قدیم از حق امتیاز سهام نسبت به سهامداران جدید برخوردار خواهند شد؟

در پاسخ می توان گفت ، ارزش اسمی سهام جدید که منتشر می گردد باید مساوی با بهای اسمی سهام قدیم باشد زیرا به طوری که قبلا ذکر گردیده برابر ماده 32 ل.ا.ق.ت مبلغ اسمی سهام و همچنین قطعات سهان در صورت تجزیه باید متساوی باشد، بدین ترنیب ارزش اسمی کلیه سهام شرکت، در طول مدت حیات شرکت ، چه در بدو تاسیس و چه به هنگام انتشار سهام جدید به علت ثبت افزایش سرمایه و چه در صورت تجزیه سهام به قطعات باید متساوی باشد.

افزایش سرمایه

این سوال مطرح می شود که سهامداران قدیم به چه نسبتی می توانند از سهام جدیدی که شرکت به جهت افزایش منتشر می کند پذیره نویسی نمایند؟ 

به عبارت دیگر دارندگان 3 سهم قدیم می توانند 2 سهم جدید 1000 ریالی را پذیره نویسی کنند در حالی که صاحبان سهام جدید باید برای هر سهم علاوه بر مبلغ اسمی 1000 ریال، مبلغ 300 ریال هم به عنوان اضافه ارزش پرداخت نمایند.

حال باید دید که جمع اضافه ارزش های دریافتی شرکت از پذیره نویسان جزو سرمایه شرکت محسوب می شود و یا می توان آنها را در ردیف منافع و ذخائر شرکت منظور نمود.

اگر شرکت وجوه دریافتی از بابت اضافه ارزش سهام را جزو سرمایه شرکت منظور نماید در چنین صورتی غیر قابل تقسیم بین سهامداران خواهد بود اما برعکس، اگر آنها را به ذخائر شرکت منتقل سازد، می تواند پس از کسر مخارج و استهلاکات و ذخیره ها و غیره و مابقی اضافه مذکور را بین صاحبان سهام توزیع نماید و یا سود قابل تقسیم مذبور را به سرمایه انتقال دهد.

ماده 160. ل.ا.ق.ت. اختیارات اتخاذ تصمیم را به شرکت محول نموده و مقرر می دارد« شرکت می تواند عواید حاصله از ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته منتقل سازد یا نقدا بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازاء آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد».

این سوال مطرح میشود که آیا برای حمایت از سهامداران کوچک مجمع عمومی عادی می تواند در تقسیم وجوه حاصل از اضافه ارزش سهام فروخته شده،مدیران و صاحبان سهام انتفاعی را از دریافت اضافه ارزش مزبور محروم نماید؟

آنچه مسلم است مجمع عمومی می تواند تقسیم وجوه اضافه ارزش سهام مورد بحث را فقط به سهامداران شرکت محدود نماید و چون صاحبان سهام انتفاعی در سرمایه شرکت مشارکتی نداشته اند لذا مجمع می تواند آنان را از دریافت اضافه ارزش سهام فروخته شده محروم سازد، ولی در مقابل نص صریح ماده 160مذکور نمی توان در مورد مدیران شرکت که ممکن است در اتخاذ تصمیم شرکت در مورد تقسیم یا تخصیص عواید مذکور به نفع خود اقدام نماید چنین حکمی را جاری ساخت، زیرا برابر ماده 107ل.ا.ق.ت شرکت سهامی به وسیله هیات مدیره ای که از بین سهامداران انتخاب شده و کلاً یا بعضاً قابل عزل می باشد اداره می شود.

به طوری که ملاحظه شد ماده 160ل.ا.ق.ت تقسیم عواید حاصله از اضافه ارزش سهام فروخته شده یا توزیع سهام جدید به ازاء آنها را بین صاحبان سهام که هیات مدیره جزو آنان می باشد تجویز نماید،ولی مدیرعامل شرکت اگر جزوسهامداران شرکت نباشد در چنین صورتی حق استفاده از عواید مورد بحث را نخواهد داشت. 

مساله اضافه ارزش سهام،بهای انتشار و یا حق امتیاز سهام،موضوع حق تقدم سهامداران سابق در پذیره نویسی سهام جدید را نسبت به سهامداران آتی شرکت مطرح نماید.

ماده166 ل.ا.ق.ت حق تقدم صاحبان سهام قدیم را پیش بینی نموده و مقرر می دارد:”در خرید سهام جدید صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالکند حق تقدم دارند و این حق قابل نقل و انتقال است،مهلتی که طی آن سهامداران می توانند حق تقدم مذکور را اعمال کنند کمتر از 60روز نخواهد بود.این مهلت از روزی که برای پذیره نویسی تعیین می گردد شروع می شود.”

آیا مجمع عمومی فوق العاده می تواند حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید را کلاً و بعضاً از سهامداران قدیم سلب نماید؟

ماده167 ل.ا.ق.ت به مجمع مزبور اختیار داده که بتواند به هنگام تصویب افزایش سرمایه از طریق فروش سهام، حق تقدم سهامداران را نسبت به پذیره نویسی تمام و یا قسمتی از سهام جدید از آنان سلب نماید مشروط برآن که چنین تصمیمی پس از قرائت گزارش هیات مدیره و بازرس و بازرسان شرکت اتخاذ گردد والا تصمیم مزبور باطل خواهد بود. 

تبصره ماده مذکور به هیات مدیره تاکید می کند که در گزارش خود لزوم افزایش سرمایه و سلب حق تقدم از سهامداران و معرفی شخص یا اشخاصی که سهام جدید به آنان تخصیص داده خواهد شد را توجیه نماید و بازرس و بازرسان نیز در گزارش خود عوامل و جهاتی را که هیئت در گزارش خود به آنها اشاره نموده تایید کند.

در صورتی که حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید از سهامداران سابق سلب شده یا صاحبان سهام از حق تقدم خود در ظرف مدت مقرر استفاده ننمایند تمام یا باقی مانده سهام جدید،حسب مورد،عرضه شده و به متقاضیان فروخته خواهد شد.

صورتجلسه افزایش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود

شرایط و نحوه پذیره نویسی سهام برای افزایش سرمایه در شرکت سهامی عام و خاص متفاوت می باشد.در شرکت سهامی عام پس ازآن که مجمع عمومی فوق العاده بنابه پیشنهاد هیات مدیره، افزایش سرمایه را از طریق انتشار سهام جدید،تصویب نمود باید مراتب از طریق نشرآگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می گردد به اطلاع سهامداران شرکت برسد.

در آگهی مزبور باید اطلاعات راجع به مبلغ افزایش سرمایه و مبلغ اسمی سهام جدید و حسب مورد مبلغ اضافه ارزش سهم و تعداد سهامی که هر صاحب سهم به نسبت سهام خود حق تقدم در خرید آنها دارد مهلت پذیره نویسی و نحوه پرداخت ذکر شود و ضمناً قید گردد که صاحبان سهام بی نام جهت دریافت گواهی نامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند ظرف مهلت معین که کمتر از بیست روز نباشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین و در آگهی ذکر گردیده است مراجعه نمایند.برای صاحبان سهام بانام گواهی نامه های حق خرید باید توسط پست سفارشی ارسال شود.(ماده170 ل.ا.ق.ت با درنظرگرفتن ماده169همان قانون)

گواهی نامه حق خرید سهامی که صاحبان سهام حق تقدم در خرید آن را دارند باید مشتمل بر نکات زیر باشد : (ماده171،ل.ا.ق.ت)

ضمناً گواهی نامه حق خرید سهام مزبور باید مانند سهام شرکت به امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شود برسد.

شرکت سهامی عام باید قبل از عرضه سهام جدید جهت پذیره نویسی مردم ابتدا طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید برای افزایش سرمایه را به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم و رسید دریافت نماید.طرح اعلامیه مزبور الزاماً به امضای مجاز شرکت رسیده، شامل نکات زیر می باشد : (موارد 174 و 177،ل.ا.ق.ت)

به طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید ( به منظور افزایش سرمایه) باید آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت که به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد ضمیمه و سپس به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم گردد و چنانچه شرکت به هنگام تهیه طرح اعلامیه پذیره نویسی مزبور ترازنامه و حساب سود و زیان خود را تنظیم ننموده باشد در چنین صورتی باید مراتب در طرح پذیره نویسی سهام جدید قید شود.

مراجع ثبت شرکت ها پس از بررسی طرح اعلامیه مزبور و ضمائم مربوط اجازه انتشار آن را صادر می نماید و شرکت اعلامیه پذیره نویسی سهام افزایش سرمایه را باید علاوه بر روزنامه کثیرالانتشار که آگهی های شرکت در آن منتشر می گردد لااقل در دو روزنامه کثیر الانتشار دیگر آگهی نماید. 

در آگهی مزبور باید تاریخ شروع پذیره نویسی سهام افزایش سرمایه و تاریخ خاتمه آن که مجموعاً نباید کمتر از دو ماه باشد مثلاً : ” اول مهرماه 1361 و خاتمه آن دهم آذرماه همان سال” قید شود و تاکید گردد که هر فرد می تواند برای پذیره نویسی در مهلت مقرر فوق به بانک های تعیین شده مراجعه و ورقه سهام را امضاء و مبلغی را که باید پرداخت کند تادیه نماید و نسخه دوم تعهد سهم را نیز با قید رسید وجه و مهر و امضاء دریافت کند. 

در پایان اعلامیه به پذیره نویسان باید یادآوری شود که آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان مصوبه مجمع عمومی شرکت در اداره ثبت شرکت ها و مرکز شرکت برای مراجعه آنان آماده می باشد. ( مواد 175-176-177-178،ل.ا.ق.ت).

ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و به امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانونی رسیده نسخه دوم آن با قید رسید وجه و مهر و امضاء دریافت کند.

در پایان اعلامیه به پذیره نویسان باید یادآوری شود که آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان مصوبه مجمع عمومی شرکت در اداره ثبت شرکت ها و مرکز شرکت برای مراجعه آنان آماده می باشد. ( مواد 175-176-177-178،ل.ا.ق.ت).

ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و به امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانونی رسیده نسخه دوم آن با قید رسید وجه و مهر و امضاء به پذیره نویس داده می شود.

امضای ورقه تعهد سهم به خودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی سهامداران می باشد،همان طوری که در ماهیت حقوقی پذیره نویسی گفته شد مقنن پذیره نویسی را به عنوان قرارداد الحاقی پذیرفته است.ورقه تعهد خرید سهم باید شامل نکات زیر باشد : (مواد 179 با در نظر گرفتن ماده 14 و 15،ل.ا.ق.ت)

حال اگر مقدار سهام خریداری شده بیشتر از کل سهم تعیین شده برای افزایش سرمایه باشد هیات مدیره باید نسبت به تعدیل سهام مذکور با تعیین تعداد سهام هر خریدار،دستور استرداد وجه سهام اضافه خریداری شده را به بانک مربوط صادر نماید.(ماده 181،ل.ا.ق.ت)

مثلا اگر سرمایه شرکتی 6 میلیون ریال افزایش داده شود که به 600 سهم با نام 1000 ریالی تقسیم شده و در اعلامیه پذیره نویسی خرید سهام جدید شرکت نیز حداقل یک سهم برای هر پذیره نویس در نظر گرفته شده است.

پس از انقضای مهلت پذیره نویسی ، هیئت مدیره ضمن رسیدگی به اوراق تعهد خرید سهام جدید ملاحظه می کند که 3000 پذیره نویس حدود 9000 سهم 1000 ریالی پذیره نویسی نموده اند هیئت مدیره برای تقلیل تعداد سهام تا 6000 سهم بدواً به هر پذیره نویس یک سهم تخصیص می دهد و بدین ترتیب 3000 سهم دیگر برای تکمیل افزایش ضروری است که بقیه تعهد هر پذیره نویس با توجه به میزانی که پذیره نویسی نموده به نصف تقلیل پیدا می کند.

هرگاه افزایش سرمایه شرکت تا 9 ناه از تاریخ تسلیم طرح اعلامیه پذیره نویسی خرید سهام جدید به مرجع ثبت شرکت ها به ثبت رسد بنا به تقاضای هر یک از تعهدکنندگان سهام جدید، مرجع ثبت شرکت ها که اعلامیه پذیره نویسی مذکور به آن تسلیم گردیده است گواهی نامه ای حاکی از عدم ثبت افزایش سرمایه شرکت صادر می نماید و آن را به بانکی ارسال می دارد که تعهد سهام تادیه وجوه در آن به عمل آمده است به طوری که پذیره نویسان بتوانند به بانک مراجعه و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند، در این صورت هر گونه هزینه ای که برای افزایش سرمایه پرداخت یا تعهد شده باشد به عهده شرکت خواهد بود. ( ماده 182، ل.ا.ق.ت)

در شرکت سهامی خاص ، قانونگذار، بر خلاف شرکت سهامی عام، برای افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید، تادیه مبلغ اسمی سهام مزبور را به غیر نقد جایز دانسته است.( تبصره 1ماده 158، ل.ا.ق.ت)

در مورد آورده غیر نقدی مزبور که ممکن است زمین،ساختمان،ماشین آلات و ملزومات، علائم تجارتی و ورقه اختراع و امثالهم باشد این سوال مطرح می شود که آیا تمام مبلغ افزایش سرمایه شرکت سهامی خاص را می توان به صورت غیر نقد تادیه نمود یا خیر؟

به طوری که در تاسیس شرکت سهامی خاص ذکر گردیدا ماده 20 ل.ا.ق.ت غیر نقدی بودن تمام یا قسمتی از سرمایه شرکت سهامی خاص را تجویز می نمایند مشروط بر آن که کلیه آورده های غیر نقدی تحویل شده و صورت صورت تفکیک آنها در اظهارنامه منعکس شود.

اما قسمت 4 ماده 183 ا.ا.ق.ت که مقرر کی دارد : « در صورتی که قسمتی از افزایش سرمایه به صورت غیر نقد باشد باید تمام قسمت غیر نقد تحول گردیده … » نظر مقنن در افزایش سرمایه فقط تجویز قسمتی از آورده به صورت غیر نقدی بوده است و به طوری که ملاحظه می شود در شرکت سهامی خاص به هنگام افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید تمام آورده نمی توانند به صورت غیر نقد باشد زیرا با عنایت به اطلاق بند 1 ماده 158 ل.ا.ق.ت که پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید را به نقد مقرر می دارد.

در صورتی که صاحبان آورده های غیر نقد و مطالبه کنندگان مزایا به نظر مجمع تسلیم نشود تعهد آنان نسبت به سهام خود باطل شده محسوب خواهد شد و سایر پذیره نویسان سهام جدید برای افزایش سرمایه می توانند به عوض آنان سهام شرکت را تعهد و مبلغ لازم را پرداخت نمایند.

حد نصاب جلسه دوم مجمع عمومی فوق العاده که برای تصویب آورده غیر نقدی یا مزایای مطالبه شده تشکیل می شود حضور بیش از نصف پذیره نویسان هر مقدار سهام جدید و صاحبان سهام شرکت می باشد در آگهی دعوت این جلسه باید نتیجه جلسه قبل و دستور جلسه دوم قید گردد.

در صورتی که در جلسه دوم که در اثر خروج صاحبان آورده های غیر نقد و یا مطالبه کنندگان مزایا و عدم تعهد و تادیه مبلغ اسمی سهام انها از طرف سایر پذیره نویسان ، معلوم شود که قسمتی از سهام جدید برای افزایش سرمایه شرکت پذیره نویسی شده است افزایش سرمایه تحقق پیدا نخواهد کرد.( مواد 77 لغایت 81 و بند 4ماده 183 ، ل.ا.ق.ت)

در شرکت سهامی خاص قانونگذار تشریفات کمتری برای افزایش سرمایه از طریق صدور سهام قائل شده است به منظور ثبت شرکت ها کافی خواهد بود : ( ماده 183 ناظر به ماده 169،ل.ا.ق.ت

– صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده که افزایش سرمایه را تصویب نموده یا اجالزه آن را به هیات مدیره داده است و در صورت اخیر صورت جلسه هیئت مدیره که افزایش سرمایه را ورد تصویب قرار داده است.

در صورتی که شرکت برای سهام جدید شرایط خاصی را در نظر بگیرد قید چگونگی آن در آگهی مذکور الزامی است.

– اظهارنامه مشعر بر فروش کلیه سهام جدید و در صورتی که سهام جدید امتیازاتی داشته باشد بایذ به شرح امتیازات وموجبات آن در اظهارنامه قید شود.

-درصورتی که قسمتی از افزایش سرمایه به صورت غیر نقد باشد باید تمام قسمت غیرنقد تحویل گردیده و با رعایت ماده82 ل.ا.ق.ت به تصویب مجمع عمومی فوق  العاده رسیده باشد مجمع عمومی فوق العاده دراین مورد با حضور سهامداران شرکت و پذیره نویسان سهام جدید تشکیل شده و رعایت مقررات ماده 77 لغایت 80 ل.ا.ق.ت در آن قسمت که به آورده غیر نقد مربوط میشود الزامی خواهد بود و یک نسخه از صورت حلسه مجمع عمومی فوق العاده باید به اظهارنامه مذکور راجع به افزایش سرمایه ضمیمه شود.ضمناً اظهارنامه های مندرج درماده 183 فوق الذکر باید به ا مضای کلیه اعضای هیات مدیره رسیده باشد.

شرکت سهامی خاص، مانند شرکت سهامی عام، می تواند سهام جدیدی که برای صدور افزایش سرمایه صادر میکند برابر مبلغ اسمی سهم بفروشد و یا اینکه مبلغی علاوه برمبلغ اسمی سهم به عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند همچنین شرکت سهامی خاص می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته شرکت منتقل سازد یا آنها را نقدا بین سهامداران سابق تقسیم کند و یا در ازای عواید مزبور،سهام جدید به صاحبان سهام سابق اعطا نماید.

برای افزایش سرمایه در شرکت سهامی خاص از طریق فروش سها م جدید مجمع عمومی فوق العاده باید بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و پس از قرا ئت گزارش بازرس یا بازرسان شرکت در این مورد مراتب را تصویب نماید .توضیح این که پیشنهاد هیئت مدیره درمورد افزایش سرمایه باید شامل موارد زیر باشد:

ضمنا بازرس یا بازرسان نیز باید در گزارش خود درباره پیشنهاد هیئت مدیره اظهارنظر نمایند مجمع عمومی فوق العاده پس از استماع و برسی گزارشات مذکور درمورد افزایش سرمایه و شرایط مربوط به فروش سهام جدیدو تادیه قیمت ، اتخاذ تصمیم می نماید، همچنین مجمع مزبور می تواند اختیار تعیین شرایط و قیمت سهام جدید را به هیات مدیره تفویض نماید و نیز می تواند به هیات اخیر اجازه دهد که ظرف مدت معینی که نباید از 5سال تجاوز نماید سرمایه شرکت را از میزان مبلغ معینی از طریق صدور سهام جدید یا طریق دیگر پیش بینی شده در قانون افزایش دهد .

از طرف دیگر هیات مدیره اختیار دارد که موارد زیر را به مجمع عمومی فوق العاده پیشنهاد نماید

مجمع عمومی فوق العاده می تواند موارد پیشنهادی هیات مدیره را تصویب و یا اجازه انجام آنها را به هیات اخیر الذکر واگذار نماید.ضمنا بازرس یا بازرسان باید در گزارش خود عوامل و جهات ذکر شده در گزارش هیات مدیره را تایید کند.

درخاتمه در صورتی که سلب حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید، از بعضی از سهامداران به نفع بعضی دیگر انجام پذیرد ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران. صاحبان سهامی جدید برای تخصیص به آنان در نظر گرفته شده است حق شرکت در اخذ رای درباره سلب حق تقدم مورد بحث راندارد و در حدنصاب رسمیت جلسه و اکثریت برای اتخاذ تصمیم نیز آرای آنان به حساب نخواهد آمد.

مهلتی که طی آن صاحبان سهام میتوانند حق تقدم را درخرید سهام جدید به مناسبت افزایش سرمایه شرکت، اعمال کنند حدافل 60 روز خواهد بود مهلت مذکور از روزی که برای پذیره نویسی تعیین می گردد شروع می شود (مواد166،167،168،ل .ق.ت) چنانچه حق تقدم درخرید سهام جدید از سهامداران شرکت سلب شده یا صاحبان سهام از حق تقدم خود ظرف مهلت مقرر استفاده ننمایند حسب مورد،تمام یا باقی مانده سهام جدید عرضه و به متقضان فروخته میشود.

توضیح این که شرکت سهامی خاص نمی تواند سهام خود را برا ی پذیره نویسی یا فروش در بورس اوراق بهادار یا توسط بانک ها عرضه نماید و یا به نشر آگهی  و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برا ی فروش سهام خود مبادرت نماید مگر آن که پس ا زتبدیل به شرکت سهامی عام از مقررات مربوط به شرکت اخیر تبعیت کند(مواد 172،21و 278 ل.ا.ق.ت)

شرکت سهامی خاص ،مانند شرکت سهامی عام،نمی تواند در اساسنامه خود اختیار افزایش سرمایه را برای هیات مدیره تفویض نمایدو ضمنا مادامی که سرمایه شرکت کلا تادیه نشده باشد افزایش سرمایه مجاز نخواهد بود(مواد 164 و 165 ل.ا.ق.ت)از نظر ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکت ها هیات مدیره مکلف است در هر نوبت پس از عملی ساختن افزایش سرمایه حداکثر ظرف مدت یک ماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه در قسمت مربوط به مقدار سرمایه ثبت شده شرکت،به مرجع مذکور اعلام نماید تا پس از ثبت جهت اطلاع عمومی آگهی گردد(ماده 163 ل.ا.ق.ت)

مراحل افزایش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود

افزایش سرمایه شرکتها از نوع با مسئولیت محدود از مواردی می باشد که هر فعال اقتصادی و نیز هر شخصی که اقدام به ثبت شرکت با مسئولیت محدود را دارند را باید به ان توجه شود.

افزایش سرمایه درشرکت های با مسئولیت محدود به دو صورت قابل انجام است در زیر به آن ها اشاره خواهیم کرد.

نحوه افزایش سرمایه در شرکتها

*افزایش سرمایه به وسیله تبدیل سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام به سرمایه شرکت.

برای تعریف سود ویژه مقنن در ماد 237 ل.ا.ق.ت به تعریف سود خالص پرداخته و بیان داشته که سود خالص شرکت درهمان سال مالی عبارت است از کسر کلیه هزینه ها (مانند هزینه ها ی تجارتی، مخارج بهره برداری ، هزینه های عمومی و تبلیغاتی ، عوارض، بیمه، جرائم پذیرایی، مطالبات لاوصول-حقوق کارمندان و غیره)و استهلاکات و ذخیره ها از درآمد خالص .بنابراین:

(ذخیره ها +استهلاکات+کلیه هزینه ها ) درآمد کل شرکت درهرسال مالی =سود خالص در هر سال مالی .دراین تعریف کلمه “ذخیره ها”به طور مجمل استفاده شد و معلوم نیست که آیا منظور ذخیره ها احتیاطی است یا قانونی و یا سایر ذخیره ها مانند: مطالبات مشکوک الوصول ذخیره حساب های دریافتی و غیره؟

چنین تردیدی پس از مطالعه ماده 238 ل.ا.ق.ت روشن میگردد زیرا ماده اخیر مقرر میدارد از سود خالص سال مالی شرکت پس از کسر زیان های وارده درسال های مالی قبل معادل 20/1 به عنوان اندوخته قانونی موضوع می شود.

ملاحظه می شودکه اشاره قانونگذار به “اندوخته قانونی”درماده اخیر قی الواقع رفع ابهام از کلمه “ذخیره “مندرج در ماده 237 بوده است.اما درماده 239ل.ا.ق.ت درمقام تعریف سود قابل تقسیم مجددا به اندوخته قانونی وسایر اندوخته های اختیاری اشاره شده است.

به نظر میرسد که مواد 238 و 239 ناظر به ماده 241 به شرح زیر تلفیق و اصلاح گردد:”سود قابل تقسیم عبارت است ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران. از سود خالص درهر سال مالی منهای زیان های سال های مالی قبل و انوخته ها (اختیاری –مالیاتی –قانونی)و حسب مورد به علاوه سود قابل تقسیم سال های قبل که تقسیم نشده منهای پاداش اعضای موظف هیات مدیره با در نظر گرفتن شرایط مقرر درماده 241،هر تصمیم برخلاف این ماده باطل خواهد بود”

(زیان های سالهای مالی قبل+پاداش اعضای هیات مدیره +اندوخته قانونی-سود خالص =سود قابل تقسیم+اندوخته اختیاری)+سود قابل تقسیم سال های قبل که تقسیم نشد است.ضمناً تقسیم 10 درصد سود ویژه سالیانه بین سهامداران شرکت الزامی است و این پرداخت باید در ظرف 8 ماده پس از تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود به صاحبان سهام انجام پذیرد (مواد90و 240 ل.ا.ق.ت.)

حال اگر شرکت بخواهد سود تقسیم نشده یا اندوخته و یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام را تبدیل به سرمایه بنماید(بند3ازماده 158ل.ا.ق.ت.)درچنین حالتی شرکت با استفاده از منابع مالی مربوط از یک نوع خودکفائی برخوردار میباشد و چون سهامداران شرکت هیچ گونه مبلغ جدیدی از بابت افزایش سرمایه مذکور پرداخت نمی نماید لذا توزیع اوراق اعلامیه و آگهی مربوط به  پذیره نویسی الزامی نخواهد بود

تبصره 2از ماده 158ل.ا.ق.ت انتقال اندوخته قانونی را به سرمایه ممنوع کرده است به طوری که ذکر گردید هیئت مدیره مکلف است در هر سال مالی دراجرای مفاد 140 ل.ا.ق.ت 20/1 و یا 5 درصد از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی کسر نماید تازمانی که میزان آن به 10د رصد سرمایه اصلی شرکت برسد درچنین شرایطی برداشت بعدی از سود خالص به عنوان ذخیره قانونی به طور اختیاری خواهد بود. 

پیش بینی مقنن درمورد منع انتقال اندوخته قانونی به سرمایه شاید به منظور تضمین بیشتر مطالبات اشخاص ثالث از شرکت بوده است ولی عملا اگر اندوخته های قانونی به سرمایه منتقل شود موجب افزایش سرمایه شرکت خواهد بود و چنین اقدامی به نفع طلبکاران شرکت می باشد نه ضرر آنان ،گرچه ممکن است اندوخته مذکور باصدور سهام جدید مجانی بین سهامداران تقسیم گردد.

از طرف دیگر تبدیل اندوخته قانونی به سرمایه شرکت موجب میشود تا اندوخته مزبور کماکان غیر قابل تقسیم بین صاحبان سهام گردد اما اگر گفته شود که اندوخته قانونی بین سهامداران تقسیم گردد چنین ادعائی با طبع شرکت سهامی در جلب اعتماد مردم برای سرمایه گذاری و ایجاد حالت وثوق سازگار نمی باشد.

نتیجه می شود تبدیل اندوخته قانونی به سرمایه نه تنها وضع طلبکاران شرکت را تغییر نمی دهد بلکه در بهبود وضع انها از لحاظ جلوگیری از کاهش سرمایه کمک می نماید ولی چون تبصره 2از ماده 158 صراحتا” انتقال اندوخته قانونی را به سرمایه ممنوع نموده است لذا اجتهاد درمقابل نص صریح جایز نمی باشد.

در انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته (غیر از اندوخته قانونی)یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام به سرمایه شرکت ، چون میزان دارایی شرکت تغییر پیدا نمی کند لذا افزایش سرمایه با عمل ساده انتقال در دفاتر تجارتی شرکت صورت می گیرد و از طرف دیگر شرکت می تواند در ازای سرمایه از منابع مذکور به سهامداران سابق خود سهام مجانی اعطاء نماید و یا مبلغ اسمی سهام شرکت را بالا ببرد.

اگر کلیه صاحبان سهام با افزایش مبلغ اسمی سهام شرکت موافق باشند در این صورت سهام سابق شرکت باطل و به عوض آنها سهام جدید با مبلغ اسمی بیشتر تعیین شده از طرف شرکت صادر می گردد.

قانونگذار در افزایش مبلغ اسمی سهام شکرت تدابیر خاصی پیش بینی نموده و درماده 188ل .ا.ق.ت مقرر داشته است :”درموردی که افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود صورت می گیرد کلیه افزایش سرمایه باید نقدا” پرداخت شود..

در اینجا این سوال مطرح می شود که شرکت به چه دلایلی می تواند به انتقال سود تقسیم نشد یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت اقدام بنماید؟

افزایش سرمایه شرکت  از این طریق موجب بالا رفتن اعتبار آن در مقابل اشخاص طرف قرارداد با شرکت و بالاخص با بانک ها و موسسات مالی معتبر می گردد و در مورد شرکت سهامی عام می توان گفت که ارزش تجارتی سهام شرکت که در بورس پذیرفته شده به علت داشتن اندوخته قابل ملاحظه برای شرکت خیلی بالاتر از مبلغ اسمی آنها می باشد، درچنین وضعی اگر شرکت ذخائر خود را به سرمایه منتقل سازد ارزش بورسی سهام مذکور وضع مطلوبی پیدا می کند.

آیا شرکت می تواند دخائر قابل تقسیم و یا اضافه ارزش سهام فروخته شد را بدواً بین صاحبان سهام تقسیم کرده و سپس مبادرت به صدور سهام جدید با پرداخت مبلغ اسمی بنماید؟ چنین کاری بیهوده و عبث خواهد بود ، زیرا حتی در صورتی که سهامداران شرکت پس از دریافت سود متعلقه به خود مجدداً آنها را صرف خرید سهام جدید شکرت بنماید.

شرکت ناچار خواهد بود برای پذیره نویسی سهام جدید تشریفات قانونی که مستلزم هزینه و اتلاف وقت است انجام دهد. عملاً شرکت ها ،درصورت وجود دلائلی برای افزایش سرمایه باانتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام مستقیماً ذخائر مذکور را به سرمایه انتقال می دهند و در ازای آن ، به طوری که ذکر گردید،خواه به سهامداران شرکت سهام مجانی اعطا، می نمایند و یا مبلغ اسمی سهام شرکت را افزایش می دهند.

هیات مدیره مکلف است پیشنهاد خودرا درمورد افزایش سرمایه به مجمع عمومی فوق العاده تقدیم کند و بازرس و بازرسان شرکت نیز درگزارش خود نسبت به افزایش سرمایه مزبور اظهار نظر نمایند.

مجمع عمومی فوق العاده می تواند  راساً درمورد افزایش سرمایه به طریق مذکور اتخاذ تصمیم کرده یا به هیات مدیره اجازه دهد که ظرف مدت معینی که نباید از5سال تجاوز کند سرمایه شرکت رابرابر بند 3 از ماده 158ل.ا.ق.ت افزایش دهد.

درهر حال هیات مدیره مکلف است درهر نوبت پس از عملی ساختن افزایش سرمایه حداکثر مدت یک ماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه درقسمت راجع به میزان سرمایه ثبت شده شرکت ، جهت ثبت به مرجع ثبت شرکت ها اعلام کند تا پس ا زانجام تشریفات ثبت نتیجه جهت اطلاع عموم آگهی شود (مواد161 و162و163 ا.ل.ق.ت.)

تبدیل مطالبات برای افزایش سرمایه

• تبدیل مطالبات نقدی حال شده از شرکت به سهام جدید

ماده185ل.ا.ق.ت به مجمع عمومی فوق العاده اختیارداده تا از طریق تبدیل مطالبات نقدی حال شده طلبکاران شرکت به سهام جدید ،سرمایه شرکت را افزایش دهد.ولی طلبکاران شرکت حاضر نمیشوند بدون کسب امتیازاتی از فبیل سلب حق تقدم(ماده 167ل.ا.ق.ت.)نسبت به خرید سهام جدید برای تبدیل مطالبات حال شده خود به سهام مذکور مبادرت نمایند مگر این که شرکت از نظرمالی وضع موفقیت آمیزی داشته باشد در این صورت نیز شرکت حاضر نخواهد بود از سهامداران خود در خرید سهام جدید سلب حق تقدم کرده بدین ترتیب موجبات نارضایتی آنان را فراهم سازد زیرا سهامداری که با سرمایه گذاری در شرکت سرمایه خود را به خطر اداخته است به هیچ وجه راضی نخواهد بود که از مزایای اضافه ارزش متعلقه به سهامدار جدید طلبکار صرف نظر کند.

این سوال مطرح میشود که تصمیم یک طرفه مجمع عمومی فوق العاده شرکت در مورد تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص به سهام جدید کافی خواهد بود؟ ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران.

ماده 185لاقت مقرر می دارد “درصوتی که مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام افزایش سرمایه شرکت را از طریق تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت تصویب کرده باشد سهام جدیدی که در نتیجه افزایش سرمایه ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران.صادر خواهد شد با امضای ورقه خرید سهم توسط طلبکارانی که مایل به پذیره نویسی سهام جدید باشد انجام می گیرد.”

ملاحظه می شود که علاوه بر اتخاذ تصمیم مجمع مزبور تمایل طلبکاران در تبدیل مطالبات حال شده آنان به سهام جدید الزامی می باشد.

شرکت مکلف است برای ثبت رسانیدن افزایش سرمایه با تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید مدارک زیر را به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم نماید: (ماده187ل.ا.ق.ت)صورت کاملی ا زمطالبات نقدی حال شده بستانکاران گذاره نویسی که به سهام شرکت صحت آن را تایید کرده باشند صورت جلسه مجمع عموم یفوق العاده اظهارنامه هیات مدیره مشعر بر این که کلیه سهام مزبور خریداری شده و بهای آن دریافت شده است.

حال باید دید که آیا بین دین شرکت و دین طلبکار شرکت که پس از خرید سهام جدید ایجاد می شود تهاتر حاصل خواهد شد یا خیر؟

ماده 188 ل.ا.ق.ت در مورد افزایش سرماهی از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهم موجود شرکت به تهاتر اشاره کرده مفرر می دارد که کلیه افزایش سرمایه از طریق مذکور باید نقدا گرداخت شود و به هنگام پذیره نویسی تمام سهام جدی برحسی مورد کلا پرداخته یا تهاتر شود آنجه مسلم است تهاتر قهری مندرج در ماده 295 قانون مدنی ایران نمیتواند در این مورد مصداق داشته باشد زیرا در تهاتر قهری بدون تراضی طرفین تحت شرایطی تعهد آنان ساقط می شود در  صورتی که بدون تمایل طلبکاران شرکت نمی تواند حتی پس از تصویب مجمع عمومی فوق العاده تمام یا قسمتی از مطالبات حال شده او را تبدیل به سهام جدید بنماید.

حال اگر طرفین با رعایت مواد 298 و299 قانون مذکور در شرایط تهاتر توافق نمایند آیا بین دیون تهاتر حاصل می شود یا خیر؟مجمع عمومی فو ق العاده که تبدیل مطالبات حال شده اشخاص را به سهام جدی برای افزایش سرمایه تصویل نموده و طلبکار نیز به این ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران.مر رضایت داده است تصور نمی رود که به حقوق اشخاص ثالث لطمه وارد شده باشد مگر این که دین شرکت به نفع اشخاص اخیر توقیف شود.

در صورت اخیر ماده2999قانون مدنی ایران تهاتر را در مقابل حقوق ثباته اشخاص ثالث  موثر نم یداند به عبارت دیگر اگر دین شرکت به طلبکار خواه از طریق تامین خواست اجرای موقت دستور موقت یا در اثر صدور برگ اجرائیه از ثبت اسناد یا دادگاه به نفع شخص ثالث بازداشت شود در زمان توقیف متعلق به شخص طلبکار نبوده در نتیجه بین دو دین تهاتر حاصل نمی شود.

حال اگر طلبکار شرکت ورقه تعهد سهام جدید شرکت مزبور را به منظور تبدیل مطالباتخود به سهام پذیره نویسی نماید آنیا اشخاص ثالث می توانند قبل از به ثبت رسیدن افزایش سرمایه دیون شرکت به طلبکار مزبور را تامین یا توقیف نمایند؟

ماده 184 ل.ا.ق.ت وجوهی را که به حساب افزایش سرمایه پرداخت می شود و باید در حساب سپرده مخصوص نیز نگاهداری شود قابل تامین و توقیف و انتقال به حساب های شرکت نمی داند مگر این که افزایش سرمایه شرکت مزبور در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت رسیده باشد.

ورقه تعهد سهم مذکور درمورد شرکت ها یسهامی عام باید مشتمل بر نکات زیر باشد: (ماده 186ل.ا.ق.ت ناظر به ماده 179همان قانون)

-نام و وضوع و مرکز اصلی و شماره ثبت شرکت-مبلغ افزایش سرمایه-شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی سهام جدی و مرجع صدور آن-تعداد و نوع سهمی که مورد تعهد واقع می شود و مبلغ اسمی آن-نام بانک و شماره حسابی که بهای سهم در آن پرداخت می شود –هویت و نشانی کامل پذیره نویس.

تبدیل یا تعویض اوراق قرضه به سهام جهت افزایش سرمایه

شرکت سهامی عام فقط می تواند تحت شرایط مقرر در قانون تجارت مبادرت به انتشار اوراق قرضه نماید و در صورت تبدیل یا تعغویض اوراق مزبور به سهام شرکت باید سرمایه خود را افزایش دهند.

بنابراین جون شرکت سهامی خاص حق انتشار اوراق قرضه راندارد به طریق اولی نمی تواند از این طریق به ازدیاد سرمایه اقدام کند.قانونگذلر برای افزایش سرمایه باصدور سهام جدیدی که با اوراق قرضه قابل تبدیل یا تعویض باشد تشریفات خاصی به شرح زیر قائل شده است”

-درصورت قابل تبدیل بودن اوراق قرضه به سهام شرکت ، مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیات مدیره و گزارش خاص بازرسان اجازه انتشار اوراق قرضه را میدهد و ضمن تعیین شرایط و مهلتی که طی آن صاحبان این گونه اوراق می توانند اوراق خود را به سخام شرکت تبدیل کنند به هیات مدیره اجازه می دهد تا سرمایه شرکت را افزایش دهد.

هیات مدیره نیز در پایان مهلت تعیین شده معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراق قرضه ای که برای تبدیل به سهام شرکت عرضه شده است سرمایه شرکت را افزایش داده پس از انجام تشریفات ثبت افزایش مزبور در مرجع ثبت شرکتها سهام جدید انتشار و به صاحبان اوراق مذکور معادل مبلغ باز پرداخت نشده اوراق که به شرکت تسلیم نموده اند تحویل می دهد.در تبدیل اوراق قرضه به سهام شرکت ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران.حق تفدم سهامداران شرکت در خرید سهام قابل تبدیل مزبور خود به خود منتفی می باشد.

تبدیل ورقه قرضه به سهم شرکت تابع میل و رضایت صاحب ورقه مزبور می باشد به عبارت دیگر دارنده ورقه می تواند با رعایت شرایط و ترتیباتی که برای تبدیل ورقه قرضه با سهم پیش بینی شده ،در هر موقع قبل از سر رسید ورقه آن را به سهم شرکت تبدیل نماید(مواد69و70و71 ناظر به مواد63و64 بند4ماده 158ل.ا.ق.ت)

-درصورت قابل تعویض بودن اوراق قرضه باسهام شرکت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیات مدیره و گزارش مخصوص بازرسان شرت مقارن اجازه انتشار اوراق قرضه افزایش سرمایه شرکت را با لااقل برابر با مبلغ اسمی اوراق مزبور تصویب  می کند.

همان طوری که قبلا دکر شد این قبیل افزایش سرمایه باید قبل از انتشار اوراق قرضه به وسیله یک یا چند بانک و یا موسسه مالی معتبر پذیره نویسی شود و قرارداد مربوط به این گونه پذیره نویسی وسایر شرایط ثبت افزایش سرمایه درکرج و تهران.

مربوط به آن منعقد بین شرکت و پذیره نویسان به تصویب مجمع عمومی فوق العاده سهامداران برسد والا فاقد هرگونه اعتبار خواهد بود اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت الزاما بانام بوده تا پایان موعد یا مواعد تعیین شده در نزد شرکت نگاهداری شده و در وثیقه بانک یا موسسه مالی پذیره نویس باقی خواهد ماند(مواد 61 و 62 ل.ا.ق.ت) شرکت مکلف است اوراق مذکور را به صاحبان مربوط انتقال داده در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برساند ضمنا این قبیل سهام قابل تعویض تا انقضای موعد یا مواعد آنها قابل تامین و توقیف نمی باشد(مواد 67 و 68 ل.ا.ق.ت)

تصمیمات دیگری قانونگذاری برای حفظ حقوق صاحبان اوراق قرضه و بانک ها و موسسات مالی در نظر گرفته که در مبحث مربوط به اوراق قرضه به آنها اشاره شده است .

افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهم

ماده 159 ل.ا.ق.ت. افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود شرکت را پیش بینی نموده است و میگوید “سرمایه شرکت را می توان از طرق صدور سهام جدید و یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود افزایش داد”

ماده 159ل.ا.ق.ت اضافه می کند که افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتی که برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند ممکن نخواهد بودمگر آنکه کلیه صاحبان سهام با آن موافق باشند ضمنا طبق ماده188 ل.ا.ق.ت در مورد افزایش سرمایه که از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود صورت می گیرد کلیه افزایش سرمایه باید نقدا پرداخت شود و سهام جدید که در این نوع افزایش سرمایه صادر می گردد باید هنگام پذیره نویسی سهامدار کلا پرداخت  شده و یا تهاتر شود.

طبق ماده 90 ل.ا.ق.ت.تقسیم ده درصد از سود ویژه سالیانه بین سهامداران الزامی است . این سوال مطرح می شود که آیا مطالبات سهامدار از بابت بقیه سود ویژه تقسیم نشده او قابل تهاتر برای پرداخت افزایش مبلغ اسمی سهام می باشد یا خیر؟ب

ه نظر می رسد منظور قانونگذار از طلیکاران خارج از شرکت یا سهامدارانی که به مناسبت معاملات شخصی خود با شرکت طلبکار شده اند می باشد.

شایان ذکر است که این نوع افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی در شرکت های سهامی عام متداول نمی باشد زیرا مستلزم تقویم دارایی های شرکت است بعلاوه درحقوق ایران (ماده29 ل.ا.ق.ت) محدودیت مبلغ اسمی سهم به دلیل توزیع سهام بین اقشار مردم پیش بینی شده است و درمورد پرداخت نقدی از طرف صاحبان سهام که باید نکات مندرج در افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی عام و خاص رعایت گردد و اسامی سهامداران با قید موافقت کتبی و امضا آنان تهیه و به اداره ثبت شرکت ها به انضمام صورت جلسه مجمع عمومی فوق العاده ارسال گردد و پرداخت نقدی به حساب افزایش سرمایه واریز می شود همچنین هنگام استناد به تهاتر نوع تهاتر به طور روشن در صورت جلسه قید گردد تا مبلغ اسمی سهام شرکت به طور موهوم متورم نگردد که به ضرر سهامداران اقلیت بوه و موجبات سوء استفاده اکثریت سهامداران را فراهم می سازد.

در صورت نیاز به ثبت افزایش سرمایه در کرج و تهران با کارشناسان و مشاوران مجرب موسسه حقوقی ثبت بین الملل در ارتباط باشید.

در مجموعه بین الملل کلیه فرایند ثبت تغییرات شرکت و ثبت تخصصی انواع شرکت و ثبت برند و علامت تجاری با کمترین هزینه و زمان در حوزه های ثبتی کرج و تهران انجام می گردد.