شرکت سهامی خاص دارای هیئت مدیره بوده که وظایف تصمیم گیری را بر عهده دارند، برای اطلاع از اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی خاص باید با تمام شروط ثبت شرکت که در اداره ثبت شرکتها درج شده اقدام کنید. از این رو در متن زیر نکات تخصصی در این زمینه را ارائه می کنیم.
اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی خاص
هر شرکت برای اداره خود به تعدادی افراد فعال و خوشنام احتیاج دارد که از بین صاحبان سهام به وسیله مجمع عمومی عادی انتخاب می گردند و به نمایندگی از طرف شرکت کلیه امور آن را اداره می نمایند لیکن انتخاب آن ها دائمی نبوده و برای مدت محدودی انتخاب می شوند که معمولاً از 2 سال تجاوز نمی کند و در آن مدت ناظر بر حسن جریان شرکت می باشند و یک نفر را به عنوان رئیس هیئت مدیره که به او مدیر عامل هم می گویند انتخاب می نمایند و مدت انتخاب او بیش از مدت عضویت وی نخواهد بود، عزل هر یک از رئیس یا معاونین او با تصمیم اکثریت اعضاء هیئت مدیره امکان پذیر بوده و پس از این جریان می توانند افراد دیگری را به جای آن ها تعیین و معرفی نمایند. تعداد اعضای هیئت مدیره در شرکت های سهامی عام نباید از پنج نفر کمتر باشد .
شرایط انتخاب اعضاء هیئت مدیره
قانون برای انتخاب اعضای هیئت مدیره شرایطی معین نموده که مهم ترین آن ها به قرار ذیل می باشد :
- هیئت مدیره یا هر یک از مدیران شرکت قابل عزل بوده و هر وقت مجمع عمومی بخواهد می تواند آن ها را عزل نماید.
- هیئت مدیره باید از میان شرکای شرکت انتخاب شود.
- مدت انتخاب آن ها همان است که در اساسنامه قید شده است و حداکثر به مدت 2 سال می باشد لیکن در صورتیکه مجمع عمومی لازم بداند می تواند آن ها را برای 2 سال دیگر انتخاب نماید.
- تعداد اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی عام از 5 نفر نباید کمتر باشد ولی حداکثر تعداد آن ها تا 11 نفر نیز منعی ندارد اما در شرکت سهامی خاص عده آن ها از 3 نفر کمتر نخواهد بود.
- اعضاء هیئت مدیره باید از افراد خوشنام و درستکار و فعال باشند تا بتوانند در پیشبرد اهداف شرکت موثر باشند.
برابر ماده 111 قانون تجارت اشخاص ذیل نمی توانند به مدیریت شرکت انتخاب شوند.
- محجورین و کسانی که حکم ورشکستگی آن ها صادر شده است.
- کسانی که به علت ارتکاب جنایت یا یکی از جنحه های ذیل به موجب حکم قطعی از حقوق اجتماعی کلاش یا بعضاَ محروم شده باشند در مدت محرومیت ، سرقت ، خیانت در امانت ، کلاهبرداری ، یا جنحه هایی که به موجب قانون در حکم خیانت یا کلاهبرداری شناخته شده است. اختلاس ، تدلیس، تصرف غیر قانونی در اموال عمومی
اعضای هیأت مدیره شرکت سهامی خاص که لایجه اصلاح قانون تجارت ، به مسامحه آن را مکرراً « مدیران » نیز می نامد ، رکن اداره کننده شرکت سهامی بوده و دارای اعضای اصلی و علی البدل می باشد و تعداد آنها را اساسنامه تعیین می کند .
ولی به تصریح عبارت اخیر ماده 107 لایحه مزبور ، عده اعضای ( اصلی ) هیأت مدیره در شرکت سهامی عام ، نباید از پنج نفر کمتر باشد. درباره عده اعضای شرکت سهامی خاص ، لایحه اصلاح قانون تجارت بیانی ندارد.
لیکن با اعتناء بر این امر که ، هیأت مدیره هر شرکت سهامی ، باید یک رئیس و یک نایب رئیس داشته باشد، باید گفت که عده اعضای اصلی هیأت مدیره شرکت سهامی خاص نباید از دو نفر کمتر باشد .
استعلام اعضای هیئت مدیره
برای این که پیشینه اعضای هیئت مدیره مشخص شود و استعلام سوابق اعضای هیئت مدیره از طریق مراجع قانونی قابل بررسی است و طبق گفته ی قانون تجارت و بر اساس قوانین مشخص شده از طریق مراجع ذیل صلاح مانند اداره سو پیشینه مشخص می شود در سال های گذشته سو پیشینه مستقیم توسط اشخاص گرفته می شود و امروزه روز از طریق خود اداره ثبت شرکت ها سو پیشینه ها اخذ می گردد و تنها راه حل استعلام اعضای هیئت مدیره از خود اداره ثبت شرکت هاست.
انتخاب اعضای هیأت مدیره شرکت سهامی خاص
کسانی که نمی توانند به مدیریت شرکت انتخاب شوند:
مطابق ماده 111 قانون تجارت اشخاص ذیل نمی توانند به مدیریت شرکت انتخاب شوند.
- محجورین و کسانی که حکم ورشکستگی آن ها صادر شده است.
- کسانی که به علت ارتکاب جنایت یا یکی از جنحه های ذیل به سبب حکم قطعی از حقوق اجتماعی کلاش یا بعضاَ محروم شده باشند در مدت محرومیت ، سرقت ، خیانت در امانت ، کلاهبرداری ، یا جنحه هایی که به موجب قانون در حکم خیانت یا کلاهبرداری شناخته شده است. اختلاس ، تدلیس، تصرف غیر قانونی در اموال عمومی.
تعداد اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی
تعداد مناسب اعضای هیئت مدیره را می توان با توجه به هدف ایجاد این نهاد ، حدس زد. تعداد زیاد اعضای هیئت مدیره ، سرعت تصمیم گیری را کم می کند از سوی دیگر تعداد اندک اعضا در مقایسه با تعداد شرکا موجب می گردد که نماینده همه سلایق و دیدگاه ها در اتخاذ تصمیمات میانی حضور نداشته باشند.
به هر حال شرکا در تعیین عده اعضای هیئت مدیره آزادند، جز آنکه ماده 107 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مورد شرکت سهامی عام ، با تعداد کمتر از پنج نفر مخالف نموده است.
نحوه انتخاب اعضای هیئت مدیره
تردیدی نیست که اعضای هیئت مدیره منتخب شرکا هستند. اما در مورد نحوه انتخاب ، گزینه های مختلفی پیش روست. لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در ماده 88، اکثریت نسبی آرای حاضر در مجمع عمومی عادی را ملاک انتخاب مدیران دانسته و اضافه می نماید که :
در مورد انتخاب مدیران تعداد آرای هر رای دهنده در عدد مدیرانی که باید انتخاب شوند ضرب می شود و حق رای هر رای دهنده برابر با حاصل ضرب مذکور خواهد بود. رای دهنده می تواند آرای خود را به یک نفر بدهد یا آن را بین چند نفری که مایل باشد تقسیم کند اساسنامه شرکت نمی تواند خلاف این ترتیب را مقرر دارد.
در مورد سایر شرکت ها قانون تجارت حکمی ندارد و چنانچه شرکا نهاد هیئت مدیره را پیش بینی نموده باشند ناگزیر از تعیین نحوه انتخاب آنان نیز هستند.
شرایط انتخاب شوندگان
در مورد شرایط انتخاب شوندگان مهم ترین مسئله آن است که آیا اعضای هیئت مدیره باید از میان شرکا انتخاب شوند یا آنکه انتخاب آنان از میان سایر اشخاص نیز ممکن است ؟ واقعیت آن است که شرکای شرکت ، به دلیل دارا بودن نفع مستقیم، دارای انگیزه بیشتری برای اداره هر چه بهتر شرکت هستند متقابلاً برای انتخاب مدیران بدون شریک نیز دلایل موجهی را می توان برشمرد از جمله اینکه چه بسا تخصص های مورد نیاز برای اداره شرکت، در بین شرکا وجود نداشته باشد.
ماده 107 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مقرر داشته است که شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب می شوند، اداره می شود. عقیده غالب آن است که مفاد این ماده جنبه آمره داشته و لذا توافق برخلاف آن باطل است.
در مورد سایر شرکت ها با توجه به سکوت قانون تجارت مانعی در راه انتخاب اعضای هیئت مدیره از میان اشخاص بی شریک وجود ندارد.
مسئله دیگر اینکه آیا عضو هیئت مدیره ممکن است شخص حقوقی باشد؟ عموم ماده 588 قانون تجارت برای اثبات جواز این امر کافی است هر چند که ماده 110 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نیز به آن تصریح نموده است :
” اشخاص حقوقی را می توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود. در این صورت شخص حقوقی همان مسئولیت های مدنی شخص حقیقی عضو هیئت مدیره را داشته و باید یک نفر را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی نماید.
ماده 111 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نیز بعضی اشخاص را از حق انتخاب شدن به عنوان عضو هیئت مدیره محروم نموده است.
حداکثر تعداد سهامداران شرکت سهامی خاص
به موجب ماده 3 اصلاحی قانون تجارت ” در شرکت سهامی تعداد شرکاء نباید از سه نفر کمتر باشد “.
به نظر می رسد که قرار دادن حداقل تعداد شرکاء 3 نفر، مربوط به شرکت های سهامی خاص است والا در شرکت های سهامی عام عده شرکاء به شرحی که ذیلاَ ذکر می شود کمتر از 5 نفر نخواهد بود.
تعیین حداقل شرکاء به تعداد سه نفر جهت تطبیق با سایر مقررات شرکت های سهامی است.
زیرا به موجب ماده 107 اصلاحی قانون تجارت ” شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای که از بین صاحبان سهام ، انتخاب شده کلاَ یا بعضاَ قابل عزل می باشند اداره خواهد شد. عده اعضای هیئت مدیره در شرکت های سهامی عام نباید از 5 نفر کمتر باشد .
بنابراین اگر تعداد شرکاء کمتر از 5 نفر باشد زیرا در این صورت هیئت مدیره که باید از صاحبان سهام انتخاب شوند تشکیل نخواهد شد.