خانم نیکوکار
خانم جهانی
خانم قدیری
خانم رسولی
خانم زاهدی
خانم کریمی
در قانون تجارت ، مقررات راجع به شرکت نسبی، غیر از تعریف و مسئولیت شرکاء ، موارد یکسان و مشترکی را با دیگر شرکتهای تجاری قرار داده است. به همین علت برای روشن شدن امر برای متقاضیان در ادامه با تعاریف شرکت نسبی با هم در همین مبحث راهنمای شما خواهیم بود.
شرکت نسبی چیست
طبق قانون تجارت، « شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته است » .
بنا به تعریف مزبور ، شرکت نسبی نیز مانند شرکت تضامنی ، اسم معینی داشته و موضوع آن باید امور تجارتی باشد. برای تشکیل آن وجود حداقل دو شریک لازم است.
منظور از امور تجارتی ، همان معاملات تجارتی موضوع ماده 2 قانون تجارت است ( که سابقاً در ش 24 و بعد ، ج 1 ذکر شد ) . چون « معاملات غیر منقول به هیچ وجه تجارتی محسوب نمی شود » ، لذا موضوع شرکت نسبی و شرکت تضامنی ، نمی تواند معاملات اموال غیرمنقول ، مثل زمین و آپارتمان باشد .
« اگر دارایی شرکت نسبی برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد ، هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه ای که در شرکت داشته، مسئول تأدیه قروض شرکت است ». برای این که معلوم گردد که دارائی شرکت کافی برای پرداخت بدهی های آن هست یا خیر، لازم است که شرکت منحل شود و دارایی آن نقد گردیده و بابت طلب طلبکاران به آنها پرداخت شود.
هرگاه قسمتی از طلب طلبکاران به علت کم بودن دارائی شرکت یا تمام طلب طلبکاران به علت صفر بودن دارائی آن، پرداخت نشده باقی بماند . در این صورت است که طلبکار یا طلبکاران شرکت حق مراجعه و مطالبه باقی مانده طلب یا تمام آن را ، نسبت به مورد ، از فرد فرد شرکاء به طور جداگانه و به نسبت سرمایه آنها ، دارند و می توانند علیه فرد فرد شرکاء در دادگاه اقامه دعوی نمایند .
منظور از اقامه دعوی علیه فرد فرد شرکاء ، این است که هر یک از طلبکاران شرکت باید به طور جداگانه علیه هر یک از آنها به دادگاه دادخواست بدهد و حال آن که در نظیر مورد ،در شرکت تضامنی به شرکاء هر یک از طلبکاران شرکت می تواند علیه دو یا چند یا همه شرکاء با تنظیم و تقدیم یک دادخواست، اقامه دعوی نماید .
راهنمای ثبت شرکت نسبی
ثبت شرکت نسبی، مانند سایر شرکتهای تجارتی، الزاماً باید ثبت شوند و ثبت آنها تابع مقررات ثبت شرکتها است. ثبت شرکت، در تهران در « اداره کل ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری و در استان ها در واحدهای ثبت شرکت ها در ادارات کل ثبت اسناد و املاک ، به عمل می آید .
مدارک لازم برای ثبت شرکت نسبی
- تقاضانامه ، که باید در دو نسخه تنظیم شود.
- یک نسخه مصدق از شرکت نامه .
- یک نسخه مصدق از اساسنامه .
- نوشته ای به امضای مدیر شرکت ، حاکی از پرداخت تمام سرمایه نقدی و تسلیم تمام سرمایه غیرنقدی با تعیین قیمت سهم الشرکه های غیر نقدی .
- نام و مشخصات مدیر یا مدیران شرکت .
متصدی ثبت یک نسخه از تقاضانامه و سایر مدارک را در پرونده ضبط کرده و مطالب تقاضانامه را در دفتر مخصوص ثبت شرکت ها ، ثبت می کند و نسخه دیگر تقاضانامه را ، با قید تاریخ و شماره ثبت ، امضا به مهر اداره ممهور نموده و آن را ، که سند ثبت شرکت می باشد ، به متقاضی ثبت تسلیم می کند .
جریان باقی امور ، همان است که در مورد شرکت با مسؤولیت محدود ( شماره 569 ) گفته شد .
متصدی ثبت باید وضع شرکت را در دفتر مربوط که دارای شماره ردیف ثبت شرکت است ، به نقل خلاصه از شرکت نامه و اساسنامه ، در صفحه ای که برای همین شرکت اختصاص می دهد ، قید نماید .
در ظرف ماه اول ثبت شرکت ، خلاصه شرکت نامه و منضمات آن ، باید توسط مرجع ثبت در « روزنامه رسمی » و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار مرکز اصلی شرکت ، به خرج خود شرکت منتشر شود.
علاوه بر آن در هر موقع که تصمیماتی برای تمدید مدت شرکت زاید بر مدت مقرر یا انحلال شرکت ( حتی در مواردی که انحلال به علت منقضی شدن مدت شرکت یا انجام شدن موضوع آن صورت گیرد ) یا تغییر اسم شرکت یا برای تغییر دیگری در اساسنامه ، اتخاذ شود و همچنین تبدیل یا خروج بعضی از شرکاء از شرکت یا تغییر مدیر یا مدیران شرکت ، باید بلافاصله جهت ثبت و انتشار به طرق فوق ، به مرجع ثبت شرکت اعلام گردد .
شخصیت حقوقی در شرکت نسبی
شرکت شرکت نسبی، به استناد قانون تجارت که می گوید « کلیه شرکت های تجارتی مذکور در این قانون شخصیت حقوقی دارند » دارای شخصیت حقوقی بوده و « شخص حقوقی » محسوب می گردند و می توانند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شوند که قانون برای افراد قایل است. مگر حقوق و تکالیفی که طبیعتاً فقط شخص حقیقی، یعنی انسان می تواند دارای آن باشد .
تصمیمات مربوط به امور آنها، به وسیله مقاماتی که به موجب قانون یا اساسنامه صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند، اخذ می شود. ( در مورد اشخاص حقوقی بعداً ، ش 237 و بعد ، ج 4 گفتگو خواهد شد).
شرکت نسبی ، مانند سایر شرکت های تجاری، باید دفاتر تجاری را در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسانند.
روابط در شرکت نسبی
روابط در شرکت نسبی فقط یک نوع رابطه وجود دارد و آن رابطه بین شرکاء و طلبکاران شرکت است، که بر اساس مسؤولیت عادی می باشد . اگر دارائی شرکت برای پرداخت تمام بدهی های آن تکافو نکند، هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه ای که در شرکت داشته است، مسئول پرداخت باقی مانده بدهی های مزبور می باشد.
هرچند قانون تجارت متذکر نگردیده است ، ولی به نظر می رسد که شرکای شرکت نسبی می توانند در شرکت نامه یا خارج از آن به موجب قراری جداگانه، ترتیب دیگری اتخاذ کنند و مثلاً یک یا برخی از شرکاء را از پرداخت بدهی های شرکت معاف نمایند، که در این صورت ، این ترتیب فقط بین شرکاء معتبر بوده و نسبت به اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.